چگونه نفخ نوزاد را تسکین دهیم؟ راهکارهای مؤثر و خانگی برای آرام کردن کودک
آیا واقعاً نوزاد شما دچار نفخ است؟
گریه و بی‌قراری نوزاد همیشه به معنای نفخ نیست. نوزادان برای بیان احساسات خود تنها از گریه استفاده می‌کنند. بنابراین پیش از شروع هر راهکار درمانی، باید به دنبال نشانه‌های مشخص نفخ باشید:
✅ نشانه‌های رایج نفخ در نوزاد:
- کشیدن پاها به سمت شکم
- تغییر رنگ صورت به قرمز یا کبودی اطراف دهان
- بی‌قراری بعد از شیر خوردن
- صداهای قل‌قل شکم یا خروج گاز از پایین
- ناآرامی و اختلال در خواب
- 🟠 اگر نوزاد شما این علائم را دارد، راهکارهای این مقاله به شما کمک خواهد کرد.
تفاوت نفخ و کولیک چیست؟
🔸 نفخ در نوزادان معمولاً نتیجه بلع هوا یا گوارش ناقص شیر است. قابل تشخیص، معمولاً کوتاه‌مدت و با راهکارهای ساده‌ای مثل آروغ گرفتن یا ماساژ شکم قابل کنترل است.
🔸 کولیک (قولنج) اما، نوعی بی‌قراری شدید است که معمولاً در عصرها رخ می‌دهد و با گریه‌های بلند، مداوم و بی‌دلیل همراه است. علت مشخصی ندارد و با گذشت زمان (معمولاً تا ۴ ماهگی) کاهش پیدا می‌کند.
🔻 حالا تفاوت این دو را به‌صورت خلاصه در جدول زیر ببینید:
راهکارهای مؤثر برای تسکین نفخ نوزاد:
۱. آروغ گرفتن در زمان مناسب و با پوزیشن صحیح
هنگام و بعد از شیر خوردن، نوزاد را برای آروغ گرفتن متوقف کنید.
پوزیشن‌های مختلف را امتحان کنید: روی شانه، نشسته روی پا یا به شکم روی ران‌ها.
📌 نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند بیشتر هوا می‌بلعند، پس آروغ گرفتن برایشان ضروری‌تر است.
۲.دمر خواباندن (Tummy Time)
قرار دادن نوزاد روی شکم در زمان بیداری (نه بلافاصله بعد از غذا) به خروج گاز کمک می‌کند
نکته مهم: حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بعد از شیر دادن صبر کنید تا رفلاکس ایجاد نشود.
۳.تمرین های حرکتی ساده
- حرکت دوچرخه: پاهای نوزاد را مانند پدال دوچرخه حرکت دهید.
- فشار ملایم زانوها به شکم: زانوها را به آرامی به شکم نوزاد نزدیک کرده و چند ثانیه نگه دارید.
این حرکات باعث حرکت گاز و تخلیه‌ی طبیعی آن می‌شوند.
۴.پوزیشن مناسب هنگام شیردادن
- نوزاد را در حالت قائم شیر بدهید.
- استفاده از شیشه‌شیرهایی که هوا را حذف می‌کنند مانند:
🍼 شیشه‌شیر AirFree فیلیپس اونت
سرشیشه همیشه پر از شیر می‌ماند، حتی در حالت افقی، که از بلع هوا جلوگیری می‌کند.
۵.بررسی رژیم غذایی مادر (در شیردهی)
اگر نوزاد با شیر مادر تغذیه می‌شود، ممکن است برخی غذاهای شما باعث نفخ او شوند:
🚫 مواردی که باید بررسی یا محدود شوند:
لبنیات گاوی
قهوه و کافئین
شکلات
غذاهای تند یا نفاخ (کلم، عدس، نخود)
✏️ توصیه: به‌صورت مرحله‌ای یکی‌یکی این غذاها را حذف و بازخورد نوزاد را بررسی کنید.
۶.آرام‌سازی با آغوش، حرکت و صدا
استفاده از آغوشی یا کریر نوزاد نیز در حفظ حالت قائم و تسکین نفخ مؤثر است.
قنداق ملایم، تکان دادن آرام یا استفاده از white noise می‌تواند نوزاد را آرام کند.
۷.ماساژ شکم
می‌توانید ماساژ را با روغن مخصوص نوزاد یا حتی در حمام گرم انجام دهید.
شکم نوزاد را با حرکات دورانی در جهت عقربه ساعت ماساژ دهید.
۸.آرام کردن با پستانک
👶 پستانک Ultra Air فیلیپس اونت
با طراحی سبک و تهویه‌دار، می‌تواند به آرام‌سازی نوزاد کمک کند و از افزایش فشار شکمی پیشگیری کند.
۹.قطره ضد نفخ (با مشورت پزشک)
قطره‌هایی مانند سایمتیکون می‌توانند حباب‌های گاز را خرد کرده و تخلیه را راحت‌تر کنند.
هشدار:
از ۲ هفتگی به بعد و فقط طبق نظر پزشک مصرف شوند.
فقط از قطره‌هایی استفاده کنید که فاقد سدیم بنزوات یا بنزوئیک اسید هستند.
علل دیگر گریه نوزاد؛ شاید مشکل نفخ نیست
- دندان درآوردن زودرس: افزایش آب‌دهان، دست به دهان بردن، بی‌قراری
- ناراحتی از پوشک، لباس یا دما
- خستگی بیش از حد یا خواب نامنظم
- وجود جسم خارجی مثل مو پیچیده دور انگشت یا عضو دیگر
❗ همیشه بررسی فیزیکی نوزاد را هم فراموش نکنید.
چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟
اگر هر یک از موارد زیر وجود داشت، فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- گریه‌ی مداوم بیش از ۳ ساعت در روز
- تغذیه یا دفع غیرعادی
- علائم حساسیت یا خون در مدفوع
- یا اگر نوزاد تازه وارد ماه دوم شده و ناگهان بی‌قرار شده
نتیجه‌گیری: نفخ نوزاد تمام می‌شود، اما با آرامش شما سریع‌تر
نفخ مشکلی شایع، ولی موقتی است. با صبر، مشاهده دقیق و چند راهکار ساده خانگی، می‌توانید روزهای راحت‌تری را برای خود و نوزادتان رقم بزنید.
